Rebelia Walih ibn Hidba: Bunty Poddańczych Muzułmanów przeciwko Umajjadom w VIII-wiecznym Egipcie

Rebelia Walih ibn Hidba: Bunty Poddańczych Muzułmanów przeciwko Umajjadom w VIII-wiecznym Egipcie

VIII wiek stał się przełomowym momentem w historii kalifatu Umajjadów, a jednym z wydarzeń, które wywołało trzęsienie ziemi na muzułmańskim świecie, była rebelia Waliha ibn Hidba. Chociaż nazwa może nie brzmieć tak porywająco jak “Bitwa pod Tours” czy “Zdobycie Konstantynopola”, to w kontekście historii islamu w Egipcie ma ona równie wielkie znaczenie. Bunt Waliha ibn Hidba wybuchł w 742 roku, a jego skutki odczuwalne były przez długie lata.

Aby zrozumieć kontekst tego buntu, musimy cofnąć się o kilka lat wcześniej. W latach 70-tych VIII wieku kalif Abd al-Malik rozpoczął kampanię reform administracyjnych w całym kalifacie. Jedną z kluczowych zmian było powołanie Arabów do stanowisk rządowych w prowincjach dotąd administrowanych przez Persów i innych niearabskich muzułmanów.

Taki ruch, choć z pozoru logiczny (w końcu Umajjadzi byli arabską dynastią), wzbudził gniew i niezadowolenie wśród rdzennych mieszkańców Egiptu. Arabowie, będący “nową elitą”, traktowali miejscową ludność z pogardą, a ich polityka podatkowa obciążała już biednych Egipcjan.

W takiej atmosferze napięcia pojawił się Walinh ibn Hidba, lokalny dowódca wojskowy pochodzenia arabskiego. Ibn Hidba, podobnie jak wielu jego współplemieńców, nie miał nic przeciwko reformom kalifa Abd al-Malika. Co więcej, sam był beneficjentem zmian politycznych, które nadały mu nowe wpływy i władzę w Egipcie.

Jednak ibn Hidba był człowiekiem o wielkim ambicji i z czasem zaczął dostrzegać szanse na przejęcie większej kontroli nad prowincją. Zauważył rosnące niezadowolenie Egipcjan i wykorzystał je dla swoich celów. Obiecał im obniżenie podatków, sprawiedliwe traktowanie oraz lepszą reprezentację w lokalnych władzach.

Rebelia Waliha ibn Hidba rozpoczęła się w 742 roku. Dowódca zebrał wokół siebie armię złożoną z Egipcjan i miejscowych chrześcijan, którzy również cierpieli pod panowaniem arabskich urzędników. Bunt rozprzestrzenił się na całe terytorium Egiptu, a wojska Waliha ibn Hidba dotarły do bram Aleksandrii.

Kalif Abd al-Malik wysłał przeciwko buntownikom armię dowodzoną przez doświadczonego generała, który po zaciętych walkach udaje się stłumić rebelię. Walinh ibn Hidba zostaje pojmany i stracony, a jego zwolennicy rozproszeni.

Chociaż bunt Waliha ibn Hidba zakończył się klęską, miał on daleko idące konsekwencje dla historii Egiptu:

  • **Wzmocnienie pozycji Arabów:**Klęska buntu umocniła pozycję Arabów w prowincji i przyśpieszyła proces arabizacji Egiptu.

  • Rozwój lokalnych ruchów oporu: Rebelia Waliha ibn Hidba zainspirowała inne grupy do walki o swoje prawa, co doprowadziło do powstania kolejnych buntów przeciwko Umajjadom w kolejnych latach.

  • Wpływ na politykę kalifatu: Kalif Abd al-Malik zmuszony był zmienić podejście do rządzenia prowincjami. Zaczęto wprowadzać reformy mające na celu uspokojenie niezadowolonych grup społecznych, a także zaczęto większą uwagę zwracać na potrzeby lokalnych społeczności.

Rebelia Waliha ibn Hidba jest przykładem skomplikowanej sytuacji politycznej i społecznej panującej w VIII-wiecznym Egipcie. Bunt ten wykazał, że integracja prowincji do kalifatu Umajjadów nie przebiegała bezproblemowo i że Arabowie musieli mierzyć się z oporami ze strony lokalnych społeczności.

Podsumowując, bunt Waliha ibn Hidba, choć zakończony klęską, miał znaczący wpływ na historię Egiptu w VIII wieku. Zmobilizował lokalne społeczności, wymusił zmiany polityczne i przyczynił się do procesu arabizacji kraju. Historia ta jest pouczającą lekcją o trudnościach integracji kultur, a także o tym, jak ważne są sprawiedliwe praktyki rządowe dla uniknięcia konfliktów.