Synod z Whitby – walka o supremację religijną w 7. wieku Anglii, między tradycjami rzymską a celtycką.

Synod z Whitby – walka o supremację religijną w 7. wieku Anglii, między tradycjami rzymską a celtycką.

Rok 664 naszej ery w historycznej osadzie Whitby, położonej nad brzegiem Morza Północnego, stał się areną zaciętej debaty teologicznej, która na zawsze zmieniła oblicze religijne Anglii. Synod w Whitby, jak potocznie nazywano to wydarzenie, zebrał przedstawicieli duchowieństwa z różnych zakątków królestwa, by rozstrzygnąć spór dotyczący daty Wielkanocy.

Podstawowym problemem było niezgodne obchodzenie święta przez dwa główne nurty chrześcijaństwa obecne w Anglii: tradycja rzymska reprezentowana przez biskupa Wilfrida z Yorku oraz tradycja celtycka, której zwolennikami byli mnisi z Lindisfarne na czele z abatem Colmanem. Rzymianie, skupieni wokół metropolii Canterbury, świętowali Wielkanoc w niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, podczas gdy Celtów do celebracji skłaniała data ustalona przez ich poprzednich mistrzów duchowych.

Dla Wilfrida sprawa nie była tylko kwestią kalendarza. Uważał, że przyjęcie kalendarza rzymskiego jest niezbędne do wzmocnienia jedności Kościoła angielskiego i zbliżenia go do papiestwa w Rzymie. Colman natomiast obawiał się utraty odrębności kulturowej i duchowej Irlandczyków, którzy byli pionierami chrześcijaństwa na wyspach Brytyjskich.

Synod w Whitby trwał kilka dni i był widowiskiem intelektualnej walki, z argumentami filozoficznymi i biblijnymi. Do debaty włączył się król Northumbrii, Oswiu, który ostatecznie opowiedział się po stronie Wilfrida i tradycji rzymskiej. Colman, choć początkowo sprzeciwiał się decyzji króla, zgodził się na jej respektowanie i wycofał się do Irszczyków.

Konsekwencje Synodu w Whitby były daleko idące:

  • Standaryzacja kalendarza: Synod przyczynił się do ujednolicenia daty Wielkanocy w całej Anglii, co było krokiem w kierunku integracji religijnej i politycznej kraju.
Tradycja Data Wielkanocy
Rzymska Niedziela po pierwszej wiosennej pełni księżyca
Celtycka Data ustalona przez wcześniejszych mistrzów duchowych
  • Wzrost wpływu papieża: Decyzja króla Oswiuia umacniała autorytet papieża w Rzymie, który stawał się coraz ważniejszą postacią na mapie chrześcijańskiej Europy.

  • Zniesienie tradycji celtyckiej: Chociaż Synod nie doprowadził do całkowitego wygaśnięcia tradycji celtyckiej, znacząco ograniczył jej wpływ w Anglii.

Synod w Whitby był wydarzeniem przełomowym, które miało ogromny wpływ na rozwój Kościoła i kultury angielskiej.

Poza kwestią kalendarza, Synod w Whitby rozwiał również wiele innych sporów teologicznych. Np. ustalono sposób obliczania daty Wielkanocy, co było niezwykle istotne w ówczesnym świecie. Ustalenie jednolitych zasad obchodzenia świąt religijnych przyczyniło się do wzrostu konsolidacji społeczeństwa angielskiego.

Znaczenie Synodu w Whitby wykraczało poza granice Anglii i wpłynęło na rozwój chrześcijaństwa w całej Europie. Uznanie autorytetu papieża w Rzymie umacniało jego pozycję jako lidera Kościoła katolickiego, co miało znaczący wpływ na kształtowanie się religijnego krajobrazu kontynentu.

Dzisiaj Synod w Whitby jest uważany za jeden z najważniejszych momentów w historii angielskiego chrześcijaństwa.